Ik ontkom er niet aan: er moet echt een artikel van míjn hand komen over stikstof. In scheikunde en biologie ben ik nooit echt goed geweest en daarom durf ik er zelfs nauwelijks over te lezen. Tot vandaag! Een gedegen wetenschappelijk oordeel over stikstof kan ik nu niet geven, maar ik kan wel zo mijn observaties doen en dan vraagtekens zetten bij wat experts zeggen. Weet je hoe vaak ik mokergoeie feedback heb gekregen van mensen die juist niets wisten over mijn vak? Dat dus. Het eerste waar ik aan dacht toen ik las over de ammoniak in urine en mest van dieren, was: maar als die dieren vaker buiten staan, zouden hun uitwerpselen dan niet schoner zijn? Straks lees je het antwoord op die vraag, want dat vond ik! En nog veel meer, mensen!
Op zoek naar de feiten
Goed, ik begon mijn zoektocht naar de Waarheid over Stikstof bij het begin, namelijk de website van het RIVM. De bronnen zet ik onder het artikel neer, want in mijn hoofd gaan de opmerkingen op verschillende sites door elkaar om mijn eigen observaties te vormen. Al lezende op deze website en die van Milieucentraal over stikstof, begreep ik dat onze tuin rijk aan stikstof moet zijn. Het gras groeit namelijk overal, vooral daar waar wij, de eigenaars, dat níet willen en de braamstruik in de voortuin is bijna een boom geworden. Verder staat alles bomvol met mos, daar waar we dus eigenlijk grás wilden hebben. Ik heb altijd gedacht dat de oorzaak hiervoor was dat de vorige bewoners blijkbaar azijn hebben gebruikt tegen onkruid. Misschien goed om dit te weten dan: je mag geen azijn op je tuin gooien. Kleigrond heeft een verstoorde, vaak te lage zuurgraad, las ik daarna en daardoor groeit er veel onkruid. Die kun je herstellen met de tips op deze website. Dit heeft niets met stikstof te maken en we gaan dus verder.
Wat ik op bovenstaande websites las, is dat we in Nederland vier keer zoveel stikstof uitstoten als andere Europese landen. Dat zette me wel aan het denken, want als wij zoveel meer vervuilen dan onze buren, moet dat inderdaad minder kunnen. Alleen: is dit wel waar? Broeikasgassen blijken vooral veroorzaakt te worden door industrie en energiecentrales en onze luchten worden vooral vervuild door vuile luchten … uit het buitenland. Dat is wat de experts zeggen. Je hebt twee soorten stikstofuitstoot: ammoniak en stikstofoxiden. Ammoniak zit het meest in dierenmest en gaat vooral de grond in. Dat zorgt voor een grond die rijk is aan voedingsstoffen, maar dat is toch niet goed voor alle planten. Stikstofoxiden zitten in uitlaatgassen van het verkeer en uitstoot van industrie. Deze vormen 35% van de uitstoot, terwijl ammoniak 65% ervan vormt. Vandaar de strijd tegen de boeren en we gaan vandaag zien hoe terecht die is.
Dit merk ik op
Wat ik niet begrijp, is ten eerste dat iedere website zo ongeveer andere cijfers geeft. Voor iemand die niet gewend is dagelijks in de cijfertjes te zitten, is dat enorm verwarrend. En je weet niet welke cijfers ‘het beste’ zijn. Er is nog iets wat opvalt: op alle kaartjes die je kunt vinden over stikstofneerslag en -uitstoot, zijn de hoeveelheden hier in Friesland en Groningen een stuk lager dan in de rest van Nederland. Maar waar staan nou de meeste koeien? Juist: hier. Geen enkele website van experts op dit gebied geeft hier zelfs maar enige informatie over. Overal zie je staan dat “de Friese boeren slechts 20% stikstofuitstoot hoeven te minderen”, hier bijvoorbeeld. Zelf denk ik dat er hier zoveel minder stikstof wordt uitgestoten ondanks de vele koeien, omdat die vaker in de wei staan. Dan stoten ze namelijk veel minder stikstof uit.
Ik schrik van het nieuws dat Nederland blijkbaar zoveel meer stikstof uitstoot dan omliggende landen, maar hoe meet je zoiets? Hoe weet je bijvoorbeeld welke stikstof in de lucht of in de grond uit Duitsland of België komt? Zoiets kun je alleen maar schatten aan de hand van de uitstootcijfers uit die landen en als je aan de grenzen gaat zitten meten hoeveel er uit de lucht komt vallen. Maar het blijft schatten. De ene toch echt wel serieuze website meldt dat de meeste stikstof in de lucht al na een paar kilometer neerslaat, dus in de grond terechtkomt. Een andere meldt precies het omgekeerde. Dan kan ik nog zo’n alfa zijn, maar lezen kan ik beter dan bèta’s! We weten niet zeker of Nederland echt wel zoveel meer stikstof uitstoot dan zijn buurlanden. Iets meer zal het inderdaad wel zijn, omdat we hier meer koeien hebben. Maar Duitsland heeft weer meer industrie en waar de Belgen schuldig aan zijn, zou ik echt niet weten. Je moet de zaken wel in perspectief blijven zien en je feiten op orde hebben, als je wereldproblemen wilt oplossen!
Wat ik ook begrijp, is dat veebedrijven die naast natuurgebieden liggen (Natura 2000), een probleem zijn voor ammoniak in de grond. Ammoniak zorgt immers voor een rijke bodem, maar veel planten die in die natuurgebieden staan – vooral de wat zeldzamere – gedijen juist liever op arme grond. Daarbij snap ik het probleem niet, want als de dieren en dan vooral de koeien, vaker naar buiten mogen, hebben ze veel schonere uitwerpselen en urine. Ik ga er zometeen verder op in. Overal in het land zie je lege weiden. Zet ze vol met dieren en je probleem is opgelost. Minder eiwitrijke voeding en de mest aanlengen met water helpt ook om minder ammoniak te verkrijgen. Er hoeven dus geen boeren weg, maar een paar simpele aanpassingen zijn genoeg.
Als koeien buiten staan, schijnen ze minder melk te geven, maar daar is vast een gemene deler in te vinden. Verder is het ook niet natuurlijk dat koeien zóveel melk geven als de koeien in de veeteelt doen. Het is voor de gezondheid van die prachtdieren dan ook beter als ze wat tot rust komen. Misschien kan de overheid de boeren tegemoetkomen met wat subsidie voor de verminderde opbrengst of is er een andere regeling mogelijk. Misschien moet – om eens iets te noemen – niet het vlees, maar de melk iets duurder worden. Nederland is een karakteristiek koeienland en dat is iets wat dit land een enorme aantrekking geeft op toeristen. Nederlanders zelf gaan eveneens graag naar leuke boerenwinkeltjes en dat zijn beregezellige, betaalbare familieuitjes. De zuivelcultuur is iets waar Nederland terecht trots op is. De boeren moeten daarom liever niet verdwijnen, maar het probleem kan beter opgelost worden op de manieren die ik hier in dit artikel verzameld heb en die allang bekend zijn. Ik heb ze echt niet zelf verzonnen.
De oplossing is echt heel simpel
Wel dacht ik, toen ik dit allemaal las, dat de oplossing voor het teveel aan stikstofuitstoot door vee gemakkelijk op te lossen zou zijn – mijns inziens dan! Zelf als mens heb je af en toe ook wel eens wat zure urine of ontlasting, niet? Meestal komt dat doordat je te weinig gedronken hebt of te weinig beweging genomen hebt. Als niet alleen koeien, maar juist ook eens die arme varkens en kippen de wei wat vaker in mochten: zou hun ontlasting dan niet minder stikstof bevatten? Ik mag een boon worden als het niet waar is, maar het antwoord kwam uit de Trouw. Ja, inderdaad zit er veel minder stikstof in de ontlasting van vee als het vaker buiten staat. Ook kan net iets andere voeding iets schelen. We weten nu wat ons te doen staat! Caroline van der Plas had afgelopen juni een discussie met Bas Paternotte over een oplossing die ook de ammoniak in stallen enorm vermindert:
Wat mij betreft is de oplossing op het stikstofvraagstuk dan héél simpel: zet het vee – vooral de koeien – nog wat vaker buiten, geef ze minder eiwitrijk voedsel en doe wat water bij de mest. Vergeet niet dat juist in het noorden van het land, waar de meeste koeien staan, volgens de statistieken de stikstofuitstoot lager is dan in bijvoorbeeld het westen en niet hoger. Hoe groot kan het boerenprobleem dan in werkelijkheid zijn? Overdrijven we niet een beetje? Stressen is niet goed voor de gezondheid en ook niet voor het milieu!
Verder: stop met het kappen van bomen en laat genoeg natuur staan. Voor de mensen zelf: alsjeblieft bestraat je tuintje niet en leer tuinieren. Het is hartstikke ontspannend en leuk als je weet hoe het moet en er zijn genoeg cursussen in. Dan heb je ook leuk vlindertjes in je tuin, lieveheersbeestjes en minder onkruid. En de bomen zorgen voor meer zuurstof, waardoor de luchtkwaliteit verbetert, maar óók het klimaat. Ik geloof niet zo dat mensen invloed hebben op het klimaat op onze enorme planeet via uitstoot van afvalstoffen, maar wel via het planten van bomen en andere natuur in bijvoorbeeld woestijnen en op andere droge plekken. Zelf heb ik de genezende kracht van vooral dennebomen mogen zien, toen ik MS had. Die zitten vol met zuurstof en serotonine en iets gezonders is er eigenlijk niet. Naast stikstof hebben we immers zuurstof nodig en bomen zijn daar de allerbeste bron voor.
En hier kun je even doneren voor het harde werk dat Natassa Vassiliou levert voor Untold Times! Dat is hard nodig, want ze wordt nog altijd geblokkeerd door de Nederlandse overheid in het op andere manieren verdienen of ontvangen (ze is gehandicapt) van een inkomen:
Untold Times is an independent crowdfunded news website by Anastasía Vassiliou, a handicapped Greek journalist who writes meaningful articles about many issues. The Dutch state has deprived her and her sons without any reason from all medical help, ID papers and income, while preventing her from earning any income herself. The only thing she can still do, is write, but she needs support to spread her work and to be able to continue! Thank you very much for the donations that are coming in, but do help Anastasía Vassiliou to become finally known after so many years, by supporting her work with a monthly or once-only contribution. This is how you donate:
On the international crowdfunding platform Whydonate:
Waarom is dit alles niet alláng gedaan?
Het probleem hierbij is natuurlijk dat de internationale machtsclan, bestaande uit over het paard getilde zakenlieden en verwaande politici, dit niet wil. Die willen juist problemen creëren, want dan kunnen zij meer verdienen. In mijn vorige artikel heb ik al uitgelegd dat wat de conservatieve politiek betreft het antwoord daarop is dat je je aandacht lokaal op je eigen land richt, in plaats van op de hele wereld. Daar krijg je heel veel kracht en eigenheid voor terug, zo blijkt uit de situatie in landen als Rusland en India of Amerikaanse staten als Florida en Texas. Die veel te grote bedrijven zijn immers bijna allemaal Amerikaans en die worden beschermd door TTIP- en Ceta-handelsverdragen, waarin niet verboden wordt dat ze de landen waarin ze opereren, kunnen aanklagen en enorme geldbedragen kunnen claimen. Dát is het grote probleem van de geopolitiek en als je zulke bedrijven dus zoveel mogelijk mijdt, slanken die af en sta je zelf sterker.
Toch is dat niet even snel gedaan. In sommige landen zijn er meer mensen die begrijpen dat meer nationalisme en lokaal, kleinschalig bestuur nodig zijn om de problemen van een tanende democratie en economie op te lossen. In andere, vooral Europese, landen zijn er eenvoudigweg te weinig mensen die dit inzien en die niet bang zijn om als land op eigen benen te staan. Het wil helemaal niet zeggen dat je dan niet meer mag samenwerken met anderen. Juist wél! Alleen niet op die supranationale basis, maar op democratische wijze met gekozen mensen en niet zo dwingend als het nu gaat.
Zelfs een democratisch gekozen en daardoor beter functionerende VN zou wat de conservatieve politiek betreft – en ik ben het daarmee eens – een plek mogen hebben op de wereld. Dat wat we níet willen, is dat we zelf als landen niets meer te zeggen hebben. Dat daar in die VN, de EU, de Amerikaanse regering en het World Economic Forum dat ook veel macht heeft, mensen werken die nooit gekozen zijn en die een beleid uitstippelen waar bijna de hele wereldbevolking tegen is. Tegen, omdat het niet goed voor ons is om steeds meer slaaf te worden van gigantische bedrijven en bazige buitenlandse overheden. Tegen, omdat we grote jongens en meiden zijn, die best onze eigen boontjes kunnen doppen. Samenwerking dient vrijwillig te zijn en verder bemoeien regeringen zich in een betere wereld gewoon met hun eigen land. Dát is echt keer op keer weer de oplossing op alle problemen die er zijn.
Conclusie
Ik had niet gedacht dat ik met een mening uit mijn onderzoek van vandaag zou komen. Maar doe zelf maar eens onderzoek en je zult zien dat iedere zogenaamde expert er z’n eigen cijfers op nahoudt over letterlijk alles wat met stikstof te maken heeft. De informatievoorziening kan dus een stuk beter en ik zou bijna nog zeggen dat er behoorlijk wat fakenieuws de ronde doet over dit onderwerp. De paniekaanval, waarin de Nederlandse overheid nu al jaren zit aangaande de Hollandsche veeboeren is wat mij betreft ook schromelijk overdreven. Beter is het om in te zien dat de stikstofuitstoot inderdaad iets aan de hoge kant is en best wat omlaag kan. Als je vanuit die rustige situatie gaat zoeken naar een oplossing, blijkt die er gewoon te zijn.
Daarbij is het ontzettend gezond om te bedenken dat er al heel veel aan vermindering van stikstofuitstoot is gebeurd vanaf de jaren ’90. Zo hou je de moed erin en raak je niet zo in paniek bij ieder nieuwsitem dat het over stikstof heeft. De oplossing op het probleem is helder: laat dieren – en dan vooral koeien – nog wat vaker buiten staan. Geef ze minder eiwitrijke voeding en doe wat water bij de mest. Geven de koeien dan minder melk, ga dan eens kijken of er wat in de prijzen van voeding geschoven kan worden, waardoor melk iets duurder wordt en vlees (en/of andere zaken) goedkoper. Misschien is er ook wel een subsidiepot of nog een andere oplossing. De boeren hoeven niet te verdwijnen, als je je verstand gebruikt en je niet laat meetrekken in de algehele stikstofpaniek.
Bronnen:
–Stikstof – RIVM.
–Stikstof, alles wat je moet weten – Milieu Centraal.
–Boeren: koe in de wei laten scheelt stikstof – Trouw.
–De koe ontspringt de dans, het varken is het haasje – Trouw.
–Miljoenen minder varkens en kippen, hoeveel stikstof scheelt dat? – NOS.
–Stikstofdepositie melkveebedrijf meten met gras en mos – Nieuwe Oogst.
–Dossier Ammoniak, WUR.
