Weer een conclusie van de wetenschap; de taalwetenschap in dit geval: het gaat er niet om welke moedertaal je hebt als kind, maar of je ouders op hoog of laag niveau met je praten. Kinderen met ouders die in rijk taalgebruik tegen hen praten, hebben volgens dit onderzoek een grotere woordenschat dan kinderen met ouders die dit niet doen. Ik ben het daar deels mee eens.
Een verboden taal als moedertaal
Er wordt gezegd dat heel veel Marokkaanse kinderen een taalachterstand hebben, omdat de moedertaal van hun ouders (Berber) lange tijd verboden is geweest en er niet (veel) in geschreven werd. Daardoor ontstaat een gebrek aan woordenschat in de taal, die de achterstand veroorzaakt, zo zegt men. Ik ben het daar niet mee eens, want de woorden die deze mensen niet in het Berber weten, vangen ze op met Arabisch of Marokkaans Arabisch. Soms zelfs met Frans. Ik vroeg een keer aan een cursiste in een groep waarin ik lesgaf, wat ‘kaas’ in het Berber was. Jawel, dat was fromage! Het is meer dat deze mensen vaak gewoon niet zo’n grote woordenschat gebruiken tegen hun kinderen. Ik ga in op hoe je het zelf handig kunt aanpakken met je kinderen.
Het onderzoek wees overigens uit dat kinderen van Nederlandse ouders, die op laag niveau met hen praten, evengoed een taalachterstand hebben. Dit laat weer zien dat tweetaligheid helemaal geen probleem is, maar een verrijking. Het is jammer dat er nog altijd zoveel weerstand in de maatschappij en vooral op scholen tegen meertaligheid is. Dat zou toch eigenlijk niet moeten in deze tijd, waarin steeds meer kinderen naar een tweetalige school gaan!
Een voorbeeld van gedwongen meertaligheid: Koerdische kinderen in hun eigen land leren op school vaak geen Koerdisch, maar Arabisch of Turks. Hun ouders leren hun dat niet, omdat het onterecht is dat er geen onderwijs is in hun eigen taal. Stille opstand! Toch gaan deze kinderen net zo vaak als andere die wél de officiële landstaal als moedertaal hebben, naar hoger of universitair onderwijs. We hebben altijd gedacht dat het niveau van beheersing van je moedertaal ook het niveau was dat je kon behalen in een vreemde taal, maar dat is klaarblijkelijk niet waar.
Kan íeder kind twee- of meertalig zijn?
Wat ik als taalkundige, als ervaren docent én moeder aan de discussie over meertaligheid bij kinderen wil toevoegen, is het volgende. Ik ken heel veel meertalige gezinnen. Vaak is meertaligheid gewoon een must, omdat het gezin gaat emigreren. Of omdat de ouders geen Nederlands kennen. Kinderen die geen of weinig aanleg voor taal hebben, dien je een beetje te helpen. Daarvoor heb je hieronder voorbeelden. Maar er zijn meer dan genoeg kinderen die thuis alleen maar een andere taal spraken dan Nederlands, maar die toch nooit problemen hadden op school. Ze moesten misschien wel drie of vier talen leren en deden toch fluitend het vwo. Er zijn gewoon kinderen die dat kunnen en kinderen die dat níet kunnen. Je kunt dus moeilijk regels voor dit soort dingen stellen, die voor alle kinderen en ouders gelden. Je moet het per kind bekijken.
Het klopt ook niet dat je op latere leeftijd een vreemde taal niet meer perfect kunt leren. Zelf kwam ik er op 18-jarige leeftijd pas achter dat ik Grieks was en toen heb ik nog perfect Grieks weten te leren. Er kan veel meer dan we denken. Het is alleen wel goed om je kinderen een handje te helpen met het leren van taal. Of je nu meertalig bent of niet of dat je thuis misschien dialect spreekt of niet. Dialect is net zo goed iets waardevols en zolang je daarnaast goed Nederlands spreekt, is daar helemaal niets mis mee. Integendeel zelfs.
Als je kind het aankan, is er geen enkele reden om het anders aan te pakken dan je nu doet. Maar als je een kind hebt dat niet zo goed is in taal, kun je dat kind helpen met onderstaande adviezen. Gaat het dan nog steeds niet goed, dan zou je kunnen bekijken of het een idee is dat je alleen nog Nederlands met je kind praat. Je leeft tenslotte toch hier en Nederlands is dan de taal die je kind nú het hardste nodig heeft. Heel jammer, maar soms heb je geen keus.
Ideeën om je kinderen te helpen met hun taalontwikkeling
Overigens ben ik er niet voor als ouders alléén hun moedertaal tegen hun kinderen spreken en geen Nederlands! Je hebt ervoor gekozen hier te wonen, dus dan moet je zorgen dat je kinderen Nederlands kennen. Kun je dat niet zelf, dan kun je bijvoorbeeld een oppas inhuren, die Nederlands spreekt met je kinderen, al is het maar een paar uurtjes per week. Of je gaat veelvuldig naar Nederlandse evenementen, zodat je kind in aanraking komt met het Nederlands. Ik vind dat een verplichting van ouders en ik vind het echt niet kunnen dat er mensen hier wonen, die na vier of vijf generaties nog steeds Nederlands met een accent spreken.
Dus … als je wilt dat je kinderen goed worden in taal, praat gerust twee talen tegen ze, maar doe het handig. Houd de talen uit elkaar als je het alleen doet. Bijvoorbeeld Turks buitenshuis, Nederlands binnenshuis. Of Spaans tijdens het eten, Engels op andere momenten etc. Doe je het met z’n tweeën, laat één ouder dan Indonesisch spreken en de ander Nederlands, zo heb je een mamataal en een papataal. Dat is heel duidelijk voor kinderen. Spreken de kinderen een mengelmoesje als kleintjes? Het maakt niet uit, dat trekt wel bij!
Nog een idee: praat ontzettend veel tegen je baby. Benoem alles wat je doet en klets erop los! Kijk, ik maak nu pap voor je. Pap hè, dat maak je van tarwe, dat is een plant, die je plukt en waar je de bolletjes uithaalt. Die maal je en dat wordt meel. Daar maak je pap van door gekookte melk eroverheen te gieten. Melk, dat komt weer van een koe! Weet je nog een koe, zo’n koetjeboe? BOEOEEEEOEEE!!! Nou en dan nog wat rietsuiker erdoor om het lekker zoet te maken en je kunt het eten! Of stofzuigen: kijk eens wat een zooi op de grond! Die ga ik eens even lekker opzuigen met de stofzuiger fuut fuut … dan is alles straks weg en zit het in de bolle buik van de stofzuiger. Dan kun je hier weer lopen zonder dat je je voetjes pijn doet, omdat je door de etensresten loopt. Hoe meer taal een klein kindje hoort, des te meer hij of zij zal gaan gebruiken!
Laten we taal hoog houden!
Doe hier gerust je voordeel mee en geef het ook maar door aan anderen. Je hoeft geen taal gestudeerd te hebben om je kind tweetalig of sowieso talig te kunnen opvoeden. Het is alleen wel handig om adviezen van taalkundigen hierover te overdenken. Denken is sowieso wel gezond!
Taal is het belangrijkste communicatiemiddel in onze maatschappij en het is jammer dat het belang ervan zo gebagatelliseerd wordt. Hoe kun je anders met elkaar communiceren? Ik heb altijd medelijden met mensen die niet goed kunnen schrijven of zich mondeling niet duidelijk kunnen uitdrukken. Dat is zo eenzaam! En je wordt gelijk gemarginaliseerd, als je een brief vol taalfouten naar een instantie stuurt. Taal is belangrijk hoor … geef er maar waarde aan in de opvoeding van je kinderen.
