Vorig jaar had ik al eens een onderzoekje gedaan naar het hoe & wat in Zuid-Afrika. Een oom uit mijn pleegfamilie woonde er bijna zijn hele leven en zo heb ik nog wel meer mensen leren kennen, die er wonen of gewoond hebben. Die vertelden eigenlijk allemaal hetzelfde, maar dat was iets wat wij hier helemaal niet geloofden: Nederlanders hebben absoluut nooit bijgedragen aan welk racisme ook tegen zwarte mensen daar. Wel worden velen van hen nu al jarenlang vermoord en wel op gruwelijke wijze. Tijd om een beetje bij te dragen aan een ontknoping, denk ik!
De naam Afrika en de eerste bewoners van Zuid-Afrika
Laten we beginnen met de originele naam van Afrika: Alkebulan. Deze naam werd gebruikt door onder andere de Moren, Carthagers en Ethiopiërs. Het betekent ‘moeder van de mensheid’. De oude Grieken of Romeinen hebben de naam Afrika ergens vandaan getoverd: het komt naar alle waarschijnlijkheid uit het Latijn. De Romeinen noemden Noord-Afrika en in het bijzonder Libië ‘Africa’. Men denkt dat dat komt van het Latijnse woord aprica, dat zonovergoten betekent. Het woord april komt daar ook vandaan: jezelf openen naar de zon. Dit heb ik gevonden in het welbekende Griekse woordenboek van Babiniotis, de Griekse Van Dale zou je kunnen zeggen.
Dan komen we bij de vraag wie er woonden in Zuid-Afrika, lang voordat er Nederlanders en later Duitsers, Fransen en Engelsen naar toe verhuisden. Daar is wél overeenstemming over: je had een volk dat San genoemd werd en voornamelijk uit jagers bestond; en een volk dat uit vooral herders bestond en Khoikhoi genoemd werd. Samen werden ze Khoisan. Deze mensen leefden zeker al 10.000 jaar in Zuid-Afrika, in wat nu de Kaapprovincie wordt genoemd. Meer naar het noorden, tegen de grens met Zimbabwe, Mozambique en Botswana woonden Bantu’s. Die kwamen volgens de Wikipedia ooit uit Kameroen en ergens in het eerste millenium n.C. arriveerden ze zo tegen de grenzen van Zuid-Afrika aan. Ook woonden in het noordwesten en noorden Xhosa. Verder woonden helemaal in het noordoosten, tegen de grens van Botswana en Namibië, Zoeloes en Ndebele. De hele rest van Zuid-Afrika was leeg.
De aankomst van de eerste Nederlanders
Helemaal op het zuidelijkste puntje van Zuid-Afrika ligt Kaapstad of Cape Town en daar kwamen de eerste Nederlanders in 1651 in. Kaap de Goede Hoop noemden ze het uitsteeksel daar, waar toen nog geen stad lag. Ze ontdekten het op hun reizen van en naar Oost-Indië en gebruikten de plek om uit te rusten en voorraad in te slaan voor de rest van de reis. Al snel bleven er een aantal missionarissen achter, die het land gingen verkennen en toen zagen dat het vruchtbare grond was. Zo kwamen zich er boeren vestigen uit Nederland. De mensen die in Zuid-Afrika wonen of het goed kennen, zeggen allemaal dat het een leeg land was, toen de Nederlanders er kwamen. Helemáál leeg was het dus niet, maar veel scheelde het niet. De Khoisan cultiveerden de grond helemaal niet. Er was ruimte genoeg om dat te gaan doen. Dus deden de blanken dat en die kochten vee van de Khoikhoi. Hélemaal naar het noorden, aan de grens met Botswana en Namibië, woonden Zoeloes en Ndebele. Het waren de veel later gearriveerde Engelsen en niet de Nederlanders, die zover naar het noorden trokken. Oorlogen kwamen er pas toen de Engelsen er al waren; daarvoor niet. Zo diep moet je nadenken om de waarheid te vinden. En dan gaan we nu kijken naar de oorzaak daarvan.
De blanke ‘Boeren’ – grotendeels Nederlanders en wat Duitsers en Fransen daarbij – worden vaak neergezet alsof ze zo vreselijk zijn, maar de mensen die ik heb leren kennen uit Zuid-Afrika, zijn allemaal hartstikke bescheiden, zelfs op het verlegene af. Zo agressief en vreselijk zijn ze dus vast niet geweest. Dat staat ook nergens geschreven. Wel hielden ze slaven en zometeen zult u zien hoe dat komt. Zuid-Afrika is een heel groot land, dat in de tijd dat de Nederlanders zich er vestigden, erg dunbevolkt was en waar de grond niet gecultiveerd werd. Zij onderhandelden over alles met de plaatselijke bevolking en begonnen er wijn te produceren. Toen er ook Engelsen bij kwamen, begonnen er oorlogen. In dit stuk uit de Wikipedia, dat verre van objectief geschreven is, kun je dat zien. Engelsen kwamen rond 1820 naar Zuid-Afrika, nadat de Nederlanders er goud- en diamantmijnen gevonden hadden.
De aankomst van de Engelsen in Kaapstad
In dit artikel van South African History lees ik heel duidelijk wat er toen gebeurde. Na de oorlogen met Napoleon was er enorme werkeloosheid in Engeland en begon de regering de mensen aan te moedigen om naar Zuid-Afrika te gaan: om daar meer Engelstalige mensen te creëren en om het land te ‘verdedigen tegen de Xhosa’. Die woonden helemaal in het oosten van het land en in plaats van vreedzaam met hen samenleven, werden de Engelsen dus opgejut om hen vandaar te verdrijven. Wat begrijpen we hieruit? Dat er vanaf 1820 te veel blanke mensen in Zuid-Afrika gekomen waren om de vrede nog te kunnen bewaren en dat niemand daar iets tegen deed. Zó begonnen er oorlogen en de eerste was gelijk al rond 1820. Inderdaad tegen de Xhosa-mensen. Veel Engelse ‘settlers’ zoals deze mensen genoemd werden, vestigden zich ook in steden. Degenen die wel boeren waren, plantten nieuwe gewassen erbij, zoals mais en ze produceerden wol. Toen de Zoeloeleider hun moderne technieken zag, gaf hij hun in beginsel toestemming om op zijn land te blijven.
De Engelsen wilden echter de baas zijn in Zuid-Afrika en vochten daarvoor. De originele bevolking vond vooral in het begin de interactie met Europeanen fantastisch: die hadden vuurwapens, waarmee je enorme macht kon krijgen. En ze hadden landbouwtechnologie enzovoort, waar de Afrikanen flink van profiteerden, terwijl zíj de voorwaarden bepaalden. Hoe de slavernij ontstond, dat was als volgt. De VOC, de Verenigde Oost-Indische Compagnie, had de leiding over de Nederlanders in Zuid-Afrika. De VOC wilde geen geld spenderen aan arbeiders uit Europa, die een salaris moesten verdienen en daarmee hun winsten uit de daar geproduceerde wijn en tarwe zouden doen dalen. En ze deden toch al handel in slaven, dus brachten ze nu ook slaven naar Zuid-Afrika. Die kwamen uit Mozambique, maar ook uit Aziatische landen en waren eigendom van de VOC. Het waren dus niet de Boeren die erom vroegen, maar de VOC die hun dat opdrong.
De mensen zelf waren helemaal niet zo blij met de slaven, dat ziet u allemaal in dat artikel hierboven. De Engelsen schaften de slavernij in 1834 af. Er staat dan geschreven dat de Boeren hiertegen ageerden, maar er staat ook overal dat ze niet blij waren met de slaven. Wat was het geval? De Boeren hadden terechte bedenkingen tegen het in één keer afschaffen van de slavernij, omdat ze voorzagen dat hun personeel dan weg zou trekken naar de steden of dat ze zelf een boerderij zouden starten en dat er daardoor oorlog zou ontstaan met de plaatselijke bevolking. En ze hadden gelijk. Leest u maar verder.
Einde slavernij: De Grote Trek
Doordat er op dat moment plotseling een heleboel vrije mensen bij waren gekomen, kwam de Grote Trek: de blanke, zwarte en Aziatische bewoners van Zuid-Afrika vertrokken vanuit de zuidelijke Kaapprovincie (Cape Province) meer naar het noorden en het oosten om een plek te vinden om zich te vestigen. Vanaf toen kwamen er dan ook oorlogen met de oorspronkelijke bevolking, zoals de Xhosa, de Zoeloes en de Khoisan. De wetten die er kwamen, waren zeer ongelijk voor de gekleurde mensen. Het is deels begrijpelijk, omdat er altijd overal op de wereld ongelijkheid had bestaan tussen mensen in de zin van rijk en met privileges, minder rijk met minder privileges en arm zonder privileges. De hele maatschappij moest op de kop, net als de economie, want die had gedraaid op het principe van goedkope arbeid door slavernij (de slaven kregen mettertijd overigens wel salaris en een plek om te wonen) en dat kostte tijd.
Ik neem het zeker niet op voor de slavernij en vind het vreselijk, maar kijk maar naar welke historische film u maar wilt of lees welk historisch boek dat u maar wilt: er was altijd overal slavernij en ongelijkheid tussen mensen op de wereld. Om eindelijk naar een eerlijke maatschappij toe te gaan, was simpelweg tijd nodig. Niet alles is racistisch bedoeld. Romeinen hielden slaven, Grieken, Egyptenaren, Noormannen hielden ze, Berbers, Afrikanen, Arabieren, Indiërs … Maar tegenwoordig worden alléén de Europeanen er nog op aangekeken en dat is beslist niet correct. De mensen zelf die slaven geweest zijn, hadden ook tijd nodig om aan hun vrijheid te wennen. En wat dacht u van de plaatselijke bevolking, die in één klap van de steentijd naar de 20e eeuw ging?
Hoe dan ook: het blijft vreselijk en ik ben blij dat we tegenwoordig nog maar in weinig landen (verkapte) slavernij vinden en dat de wereld er steeds minder racistisch op wordt. Vroeger werd een gehandicapt kind gelijk na de geboorte gedood! In China werden meisjes geboren in de jaren van het Vuurpaard – mijn geboortejaar 1966 was zo’n jaar! – gelijk verdronken, omdat men dacht dat ze te opstandig zouden zijn en hun familie in de problemen zouden brengen. Nu is dat ondenkbaar! We moeten niet alleen kijken naar de ongelijkheid die er af en toe nog is tussen mensen, maar ook naar de enórme ontwikkeling die de wereld in de laatste 200 jaar heeft doorgemaakt.
De grote verandering tijdens Nelson Mandela’s regering
In één ruk ga ik door naar 1990, toen Nelson Mandela bevrijd werd uit de gevangenis op Robbeneiland. Hij was de leider van het ANC, het African National Front, dat hij vanuit de gevangenis deels had geleid. In de praktijk leidde zijn vrouw Winnie Madikizela-Mandela de organisatie echter en dat was niet bepaald vreedzaam. Ze was maatschappelijk werker van beroep. In 1997 – en veel vaker nog – is ze aangeklaagd wegens fraude, buitensporig geweld en ernstige mensenrechtenschendingen. Ook Nelson Mandela zelf zei al over zichzelf dat hij geen heilige was en stond jarenlang op de Amerikaanse terreurlijst.
Vanaf 1960 gebruikte zijn ANC enorm veel geweld en toen hij president werd, heel eerlijk, gooide hij heel Zuid-Afrika in één ruk om. Blanken hadden tot dan toe de goede banen gehad als leidinggevenden etcetera, gewoon omdat zij meer op die manier ontwikkeld waren. De zwarte bevolking van het land leefde immers nog in de steentijd. Ik heb er niets op tegen, maar dan heb je wel even de tijd nodig om naar de twintigste eeuw te komen. De blanken werden echter opeens massaal uit hun posities gezet en vervangen door zwarte mensen. Die waren vaak helemaal niet goed opgeleid of voorbereid op hun nieuwe functie en maakten veel kapot.
Ja, zwarte mensen moesten meer rechten krijgen en meer goede kansen in het leven! Maar toch niet in een paar maanden tijd álle goede banen en nog wel op zo’n ongeorganiseerde manier? Mochten ze niet ook even rustig de overgang maken van een leven als natuurvolk naar een leven in de moderne tijd in een stad? Als Mandela geduld had gehad en rustig aan meer gelijkheid had gewerkt tussen de verschillende kleuren mensen in zijn land, was alles veel beter gegaan. Nu is het zelfs zo dat alleen zwarte mensen nog rechten hebben. Zij worden overal voorgetrokken via institutioneel racisme tegen blanken. Zo is het bijvoorbeeld verplicht om in ieder bedrijf een behoorlijk groot percentage aan zwart personeel te hebben.
Plaasmoorde
Wat ik echt heel schrijnend vind om te horen, dat zijn de verschrikkelijke berichten over grof geweld tegen blanke boeren op het platteland, plaasmoorde genoemd in het Afrikaans. Het is nu al jaren het geval dat de blanken massaal vermoord worden door zwarte bevolking en velen vluchten terug naar Nederland, waar ze zich ook niet meer thuis voelen na misschien wel eeuwenlang in Afrika gewoond te hebben. Op deze Zuid-Afrikaanse website kunt u er nieuws over bijhouden.
Hier ook Martin Bosma, Tweedekamerlid voor de PVV en Zuid-Afrikakenner, aan het woord.
Elkaar uitmoorden is niet de oplossing. Het hele land is straatarm geworden en er is niet alleen op het platteland, maar echt overal ongelofelijk veel geweld. Ik denk dus dat we niet zozeer moeten kijken naar wat de blanken fout hebben gedaan, maar naar wat iedereen fout heeft gedaan. De blanken waren uiteindelijk in het overgrote deel van dit schitterende land de oorspronkelijke bevolking. Beter kunnen we ons afvragen hoe we dit alles op een constructieve manier kunnen oplossen. Vrede sluiten en samen de toekomst in. De feiten bekijken en waarderen voor wat ze zijn. Elkaar niet langer zonder nadenken de harses maar inslaan. Mensen die kwaad zijn, kunnen een boksbal halen bij de Chinezen op Alibaba en ik ben nu echt klaar met het onderwerp racisme!
